Początek 2020r w Centrum Odzyskiwania Danych upłynął na odzyskiwaniu danych z programów księgowych i kadrowo płacowych. Różne programy, inni użytkownicy ale schemat zawsze ten sam. Ktoś nie zrobił kopii zapasowej, Backup był odkładany bo miała nastąpić zmiana infrastruktury w firmie.

Czyli jak zwykle czas, a właściwie jego brak przyczyniły się do utraty naprawdę ważnych danych. Koniec roku i początek nowego to dla biur księgowych okres wzmożonej pracy, sporządzanie Pitów, rozliczeń do Urzędów Skarbowych, ale jak to zrobić jeśli nie ma podstawowego narzędzia, bo dysk w komputerze lub serwerze odmówił posłuszeństwa.

Dla przestrogi oraz dla uświadomienia sobie jak ważne jest wykonywanie kopii zapasowych opiszemy kilka przypadków z którymi się zmierzyliśmy w styczniu 2020r.

  1. Biuro Biegłego rewidenta i odzyskiwanie danych z programu na dysku SSD Goodram CX300. Typowa sprawa dla tego dysku to degradacja komórek pamięci oraz przełączenie się do stanu serwisowego. Dysk zgłasza się wtedy w komputerze jako SATAFIRM S11 z pełną pojemnością, ale jego zawartość wygląda jakby nic nigdy na nim nie było. Nie da się nic nagrać na taki dysk SSD, ani nic z niego skopiować. Błędy powstałe w komórkach są przeważnie rozsypane po całej pojemności dysku, ale jak to zawsze bywa ze złośliwością rzeczy martwych powstają one w miejscach najczęściej używanych jak bazy danych programów księgowych. Ponieważ z takich plików często się korzysta są one odczytywane i zapisywane każdego dnia. Tak więc komórki w których przechowywane są pliki baz danych są narażone na największe ryzyko awarii. Udało się nam odzyskać większość plików potrzebnych użytkownikowi, ale niestety trzy z nich pozostały odczytane z błędami.
  2. Kolejne dane księgowe odzyskiwaliśmy z programu Rachmistrz firmy Insert z dysku Western Digital WD20EARX. Co ciekawe klient za pierwszym razem nie wyraził zgody na odzyskanie danych, pewnie ze względu na koszty usługi. Dysk został oddany i wrócił w nasze ręce po kilku dniach, ale jego stan niestety był znacznie gorszy niż za pierwszym razem. Mimo dodatkowej pracy nie zmieniliśmy wyceny i odzyskaliśmy klientowi dane oraz uruchomiliśmy program tak aby miał dostęp do danych księgowych jak przed awarią. Zmiana ceny za odzyskanie danych nie nastąpiła z wyjątkowych okoliczności, ale w większości przypadków jeśli na dysku dojdzie do dodatkowych uszkodzeń a zakres pracy się zmieni to koszty też rosną. Warto sobie uświadomić, że pierwotne usterki dysków dużo łatwiej jest uruchomić niż dyski z których próbuje się odczytywać dane za pomocą programów do odzyskiwania z internetu. Profesjonalne oprogramowanie działa poza systemem operacyjnym, a to co można ściągnąć z internetu śmiało możemy nazwać nakładkami na system, ponieważ obsługują one dyski zamontowane w systemie operacyjnym i nie radzą sobie jeśli są one uszkodzone, a wręcz w wielu przypadkach powodują dodatkowe uszkodzenia.
  3. Jeszcze inny przypadek spotkał biuro księgowe z Warszawy, które dostarczyło do nas dysk Seagate ST250318AS. Są to bardzo trwałe dyski, ale nie są niezniszczalne. Klient odwlekał zrobienie kopii zapasowej do zmiany całego systemu w biurze, a wzmożona ilość pracy na koniec 2019 roku nie pomogła. Dysk trafił do nas z uszkodzonymi głowicami. Jak to zwykle bywa w dyskach seagate jest bardzo trudno dobrać odpowiednie głowice do uszkodzonego dysku. Mimo kilku kartonów dysków o tym samym modelu nie udało nam się znaleźć pasujących części. Konieczne było więc poproszenie zaprzyjaźnionych firm o udostępnienie swoich zasobów oraz zakup kolejnych kilkudziesięciu sztuk. To też niewiele pomogło. Ciągłe telefony przerażonego klienta nie dawały nam przestać myśleć jak rozwiązać ten problem. W końcu doszliśmy do wniosku, że jedyną metodą będzie modyfikacja wewnętrznego oprogramowania dysku do współpracy z niekompatybilnymi głowicami. Ponieważ mieliśmy do dyspozycji około 100 dysków na testy, na szczęście tanich, cała noc upłynęła na badaniach i testach, aż wreszcie się udało. Po uruchomieniu dysku klienta okazało się, że ¾ powierzchni sczytało się ok, ale ¼ odczytywała się bardzo po woli – świadczyło to w naszej opinii o tym że powierzchnia magnetyczna talerza na której są dane jest co najmniej w słabej kondycji. Odczyt około 20GB najważniejszych danych zajął łącznie ponad 4 dni. Koszt odzyskania danych też nie był mały, ale na szczęście 140 firm prowadzonych przez biuro mogło w terminie złożyć swoje roczne deklaracje.
  4. Magnes neodymowy przyłożony do laptopa kolejnej klientki spowodował częściowe rozmagnesowanie powierzchni dysku przez co wykopiowanie danych nie było możliwe przy użyciu ogólnie dostępnych programów. Na szczęście znajomy informatyk zalecił wizytę w profesjonalnym laboratorium i tak dysk trafił w nasze ręce na początku stycznia 2020 roku. Była to bardzo nietypowa sprawa ponieważ pierwszy raz mieliśmy do czynienia z dyskiem twardym uszkodzonym magnesem. Dysk zgłosił się w używanym przez nas systemie informatycznym i można było pobrać informacje na temat położenia dwóch plików bazy danych, w których były dane księgowe za ostanie dwa lata. Łącznie kilkaset MB danych, ale odczyt tych plików stanowił nie lada wyzwanie. Po pierwszym odczycie ponad połowa sektorów okazała się uszkodzona. Ostatecznie po zmianie parametrów i prawie dwóch tygodniach pracy w plikach zostało kilka procent uszkodzonych sektorów. Zostały one potem wyczytane z pominięciem korekcji błędów aby uzupełnić informacje w plikach. Klient został poinformowany o stanie plików i zostały one wydane do dalszej naprawy w firmie produkującej oprogramowanie.

Łącznie w grudniu 2019 i styczniu 2020 roku trafiło w nasze ręce 14 zleceń z biur księgowych oraz osób prowadzących księgowość samodzielnie. To był prawdziwy wysyp. W jednym przypadku nie udało nam się odzyskać danych ponieważ macierz RAID złożona z dysków SSD została poddana kilu automatycznym naprawom co spowodowało przepisanie i kasowanie dużej ilości danych. Funkcja TRIM, o której można tu więcej poczytać, dopełniła dzieła i zawartość baz danych okazała się nie do odzyskania. Jak pokazuje życie kopa zapasowa jest naprawdę ważna, a w biurach rachunkowych gdzie inne firmy powierzają obsługę naprawdę powinna być traktowana priorytetowo.